Anahad Nāad dī sōch aa bahut sārē Dharmān vich pā’ī jānndī hai. Srī Gurū Granth Sāhib Nāad (śabad, rāga, dhunī) bārē bōladā hai prantū is dē nāal hī is nū Anahad (śabad anahad, mridaga anahad, anahad bāṇī, anahad dhuni atē anahad kigurī) nāal jōṛadā hai. Anahad Nāad ik ‘ākharī dhunī’ hai, jihṛī pulāṛ atē samē nū paār kardī hai, ajihī avāaz jis dā kō’ī arambh jān kō’ī ata nahīn,
“tērē nāam dī avāaz inī zi’ādā barīk hai ki ih aṇasuṇī rahi jānndī hain, ih sadīvī gūj hai. Tērī’ān hazār akhān, sarūp, pair, nak han… atē tērē kōl kō’ī nahīn hai… main mataramugadh hān!” [i]
Gurū Granth, pannā. 13
Ki’uṅki, ih dōvēn ik dūjē nāal nēṛatā nāal juṛē hō’ē han is la’ī jēkar kō’ī Nāad nū jānṇdā hai, tān us vi’akatī nū āad (arambh karn vālā sriśaṭīkartā Paramēśur) nū vī jānṇnā chāhīdā hai. Uh jānṇdā hai ki āad Paramēśur hai. Is la’ī, ik Sikkh nū is Nāad nū pachāṇ karn la’ī sadi’ā gi’ā hai,
“uh phāṭak kithē hai atē uh ghar kihṛā hai, jis vich tū baiṭhdā hai atē sāri’ān dī dēkhabhāal kardā hai. Nāad dā dhunī-prasār uthē thiṛakaṇ paidā kardā hai, atē aṇagiṇat sagītakār uthē sabh tar’hān dē sāzān nū vajān’undē han”
Gurū Granth, pannā. 6
[ii] Us nū salāha ditī ga’ī hai ki uh ik ajihē gīt (jāap) nū gāvē jihṛā us nū iksuratā vich lai āvē, jihṛā us nū Paramēśur dī avāaz (Anahad Dhuni) dē vich līn kar dēvē,
“uh ik viśav-vi’āpī sirajaṇahār dā gīt gā’undā hai; uh Prabhu dī dhun nū gā’undā hai. Uh Prabhu dī dhartī vich vasadā hai, uh Prabhu dī rāah vikhā’undā hai, atē Prabhu dē nāal mili’ā rahidā hai” .[iii]
Gurū Granth, pannā. 885
Is tar’hān, is nū sadhāraṇ śabadaān vich kujh injh kihā jān sakadā hai ki, Paārbraham (sriśaṭīkartā Paramēśur) dī avāaz atē śabad Anahad hī uh avāaz hai, jihṛī manukh dē dil vich vas rahī hai, is la’ī is nū adarūnī avāaz vī kihā jānndā hai atē ka’ī vārī chētanā jān atahakarn jān vivēka vī kihā jānndā hai. Hālāṅki, Nāad nāal is dē nēṛhalē sabandh dē kāran, Anahad dā arath sīmāvān tōn par’hē hōṇ tōn jān bē’ant jān padārathahīṇ Nirākāar dī avāaz tōn hai. Natījē vajōn, Anahad-dhuni dā arath sadīvī avāaz dā hōṇā hai atē Anahad-śabad dā arath aṭuṭ jān śudh jān sadīvī śabad atē isē tar’hān dē hōr śabadaān tōn han, Anahad-rāg dā arath hai, aṭuṭ-dhunī jihṛī sarīr tōn is la’ī ā’undī hai tān jō uh āapṇē Prītam la’ī mahimān atē ustat nū lai āvē, “nāam dā jāap karn nāal, mērē vich sārē sangīt vālē vājē ik sur nāal vajaṇ lagē han” (Gurū Granth, pannā. 1144).[iv]
Anahad Nāad dā pragaṭāvā usē vēlē hundā hai, jadōn ik sādhak jān sachi’ā’ī dī bhāal karn vālē dī mulākāt Satgurū nāal hudī hai,
“gurmukhān nāal dōsatī kar atē āapṇē atahakarn nū sachē Gurū tē kēndarat kar. Janam atē maran dī jaṛh vaḍhī jānvēgī, atē tad tainū śāntī milēgī, hē mitar!” [v]
Gurū Granth, pannā. 1421
Satgurū nū śabad vī kihā jānndā hai, “śabad Gurū hai, jis utē main pi’ār nāal āapṇē atahakarn nū kēndrat kardā hān; main dhi’āan lā’uṇ vālā, us dā chēlā hān” (Gurū Granth, pannā. 943). [vi] Is la’ī ih śabad hai, jihṛā ik sādhak nū Anahad Nāad (sadīvī avāaz) suṇan dē yōg kardā hai. Āapṇē adarūnī guṇā karkē, Gurū Nānak dēv jī nē śabad Anahad dā sabandha Pramātamā nāal jōṛi’ā hai, jō ki sirajaṇahār, ādi, śudh, arambhk atē sadīvī hai,
“jihṛā ādi hai, śudh jōt-sarūp hai, arambh tōn bagair, atē jis dā kō’ī ata nahīn, sāri’ān yugān vich, uhō ik hai atē ikō jihā rahiṇ vālā hai” .[vii]
Gurū Granth, pannā. 7
Jadōn ik sādhak ajihī avāaz arathāt Satgurū dī aṭuṭ-avāaz (dhun) nū suṇadā hai, tān us dā man savīkār kardā hai ki uh, “sagīt dī aṭuṭ dhun dē prasāar dē sur nū suṇ rihā hai, tān us dā ih man śabad dē utē vichār kardā hai, atē uh is nū savīkār kardā hai” (Gurū Granth. pannā. 415).[viii] Usē pal ik sādhak dē dil vich din arē rāt lagātār aṭuṭ dhun dā sur vajaṇā arambh hō jānndā hai, “uthē, śabad dī aṭuṭ dhun rāat atē rāat thiṛakaṇ paidā kardī hai. Gurū dē upadēś du’ārā śabad suṇi’ā jānndā hai” (Gurū Granth, pannā. 124).[ix] Anahad Nāad us vich vajaṇā arambh hō jānndā hai. Is avasathā nū samādh jān param anand dī avasathā vajōn darasā’i’ā gi’ā hai jān ajihī asavathā vajōn jithē sadīvī anand prāapt hundā hai, “sabh tōn ḍūghī samādhī atē Nāad dē aṭuṭ dhun dā sur dā prasāar ithē hai. Is dē acharaj atē achambhē dā bi’āan nahīn kītā jān sakadā” (Gurū Granth, pannā. 293).[x] Ik gurmukh nē āapṇī māṛī avasathā vich hī, Pramātamā dē nāal us dē āapṇē asathāan vich hī mulākāt kar la’ī hai,
“gurmukh us dē man dē mandar dī gahirā’ī vich jānndā atē Pramātamā nū mildā hai; śabad dā aṭuṭ dhun uthē thiṛakaṇa paidā kardī hai” .[xi]
Gurū Granth, pannā. 1310
Is vēlē ik sādhak savarag dā maimbar baṇ jānndā hai, jihṛā brahimaḍ-tōn-paār hai, jān dūjē śabadaān vich sach khanḍ, alakh atē agam dēśa hai.
Is la’ī, sankhēp vich, Nāad atē Anahad Nāad ikō tār dē dō virōdhī bidū han. Ik sādhak nū Nāad nū pachāṇ is la’ī karnī paindā hai, tān jō Anahad Nāad us vich sadīvī dhun nū paidā kar sakē. Anahad Nāad dā pragaṭāvā usē samē hundā hai, jadōn sachi’ā’ī dē ik khōjī arathāt sādhak dī mulākāt Satgurū nāal hudī hai. Satgurū nū śabad dē rūp vich vī jānṇi’ā jānndā hai, jihṛā ik sādhak nū us dī māṛī jān dukhdā’ī avasathā vich vī Anahad Nāad nū suṇan la’ī yōg kardā hai. Jadōn ik sādhak Satgurū du’ārā kītī ga’ī yōgtā dē kāran avāaz arathāt Anahad Nāad nū suṇadā hai, tān ik sādhak Satguru dī avāaz arathāt aṭuṭ dhun nū ikdam pachāṇ laindā hai. Us nū param anand dī prāaptī hudī hai ki’uṅki uh huṇ āapṇē Satgurū dē nāal ik sur hō gi’ā hai.
Hālāṅki, upar ditī hō’ī vi’ākhi’ā tōn ih sapaśaṭ hundā hai ki ik sādhak nē Satgurū nū labhaṇā hai, jē uh is andarlī avāaz arathāt aṭuṭ dhun jān Anahad Nāad nū suṇanā chāhundā hai. Ajihā hō’ē bagair Anahad Nāad dī ih ghaṭanā nahīn vāaprēgī. Kēval Satgurū kōl hī sach khanḍ dī is dhun dī ag vich chigī’āṛī lā’uṇ dī śakatī hai, ki’uṅki uh āap Paramēśur, arathāt śabad hai. Is tar’hān, ik sādhak dē man vich vichār karn la’ī ka’ī praśan uṭh khaṛhē hō jānndē han, jivēn ki ih Satguru kithē hai? Us nū kithē labhi’ā jānvē? Anahad Nāad dā anubhav kivēn prāapt kītā jānvē? Ajihā kī kītā jānvē ki śabad dhun dā anand mil sakē? Ras (Prēmikā) kī hai atē Rasī’ā (Prītam) dē nāal mēl kivēn hō sakadā hai? Ih dubidhā kivēn miṭa sakadī hai. Inhān praśanā dē utar sapaśaṭ taur tē atē vadhērē vi’ākhi’ā nāal Granth Bā’ībal vich ditē ga’ē han.
Granth Bā’ībal kahidā hai ki, Satgurū Yisū Masīh śabad hai atē ih uhī hai jis nē sabh kujh nū jīrō arathāt kujh nahīn vichōn rachi’ā hai,
“āad vich śabad sī ar śabad Paramēśur dē sang sī atē śabad Paramēśur sī ihō āad vich Paramēśur dē sang sī, sabhō kujh us tōn rachi’ā gi’ā atē rachanā vichōn ik vasatu bhī us tōn binān nahīn rachī ga’ī”
Yūhanā 1: 1-3
Jadōn uh manukh jātī dī sriśaṭī kītē jān dī prakiri’ā vich sī, us nē sadā la’ī usdē dil vich sadīpaka kāal nū rakha ditā,
“us nē harēk vasat āpō āapṇē samē vich sundar baṇā’ī hai atē us nē sadīpak kāal nū vī ōhanān dē dil vich ṭikā ditā hai, tān vī inasān us kam nū jō Paramēśur āad tōn lai kē ata tōṛī kardā hai bujha nahīn sakadā”
Upadēśk dī pōthī 3:11
Is tarīkē nāal śabad jān dhunī (sadīvī śabad , avāaz) nē āapṇē rāg (Anahad Nāad) nū manukh dē kamal varagē phul vālē man vich pā ditā.
Prantū, manukhī man Paramēśur dī pūrantā’ī nū samajh jān bujh nahīn sakadā, atē nā hī is bārē ki Paramēśur nē bītē samē vich kī kujh kītā sī atē bhavikh vich Paramēśur kī karn vālā hai atē nā hī is nū ki uh asal vich is samē kī kar rihā hai. Is dā muḍhalā kāran ih hai ki ih tāra Nāad atē āad jān Anahad Nāad ha’umai dē kāran jān dūjē śabad pāap dē kāran ṭuṭ ga’ī sī, “dhartī utē ajihā sachi’ār āadmī tān kō’ī nahīn, jō bhali’ā’ī hī karē atē pāap nā karē” (Upadēśk dī pōthī 7:20). Kamal dē phul varagī khuśbō’ī dēṇ vālā ih dil ik jānnalēvā būṭī vich tabadīl hō gi’ā. Pāap dā sabhnā tōn bhi’ānak siṭā manukhjātī dē dil dē bhriśaṭ hōṇ vich nikli’ā, ṭhīka uthē jithē nā ṭuṭaṇ vālī dhun (Anahad Nāad) vāas kar rahī sī, “dil sabh chīzān nālōn dhōkhēbāz hai, uh puj kē kharāb hai, uh nū kauṇ jān sakadā hai?” (Yiramiyāah 17:9). Satgurū Yisū Masīh nē is tar’hān dil dī sathitī nū hōr vēdhērē sapaśaṭ kītā hai, “ki’uṅki adarōn manukh dē dil vichōn burē khi’āal, harāamkārī’ān, chōrī’ān, khūn, zanākārī’ān, lōbh, badī’ān, chal, masatī, burī nazar, kuphar, hankāar, mūrakhatā’ī nikladī hai” (Marakus 7:21-22). Is kāran, manukh jātī us dē sirajaṇahār Paramēśur tōn dūr hō ga’ī atē āapṇē pāpān vich gū’ācha ga’ī.
Hālāṅki, Satgurū Yisū Masīh dā is sansār vich ā’uṇ dā udēśa hī gū’āchō hō’ē sādhakān dī bhāal karnā sī, “ki’un jō Satgurū Yisū Masīh gu’āchē hō’ē nū bhāalṇ atē bachā’uṇ la’ī ā’i’ā hai” (Lūkā 19:10), Uh mārū būṭī nū saāf karn la’ī ā’i’ā sī, “tusīn tān us bachan karkē jō main tuhānū kihā hai saāf hō chukē hō” (Yūhanā 15:3). Satgurū Yisū Masīh jānṇdā sī ki Nāad manukh dē dil vich vas rihā hai, jihṛā us dī avāaz nū suṇē lavēgā atē us nū pachāṇ lavēgā atē us nāal us dā mēl-milāap hō jānvēgā, is la’ī us nē ik vāar kujh is tar’hān kihā, “mērī’ān bhēḍān mērī avāaz suṇadī’ān han ar main unhān nū si’āṇadā hān atē ōha mērē magar lagī’ān ā’undī’ān han. Main unhān nū sadīpak jī’uṇ dindān hān” (Yūhanā 10:27-28). Prantū jivēn ki utē vēkhi’ā gi’ā hai, manukhān dā dil inhān zi’ādā vigaṛ gi’ā hai, ki uh āapṇē pi’ārē (Rasī’ā) dī avāaz nū suṇanā hī nahīn chāhundā. Satgurū Yisū Masīh nē hōkā didē hō’ē uchī avāaz vich is dē bārē kujh injh kihā hai, “par main is pīṛhī dē lōkān nū kih dē varagā dasā? . . . Asān tuhāḍē la’ī baunsarī vajān’ī, par tusīn nā nachē. Asān si’āpā kītā, par tusīn nā piṭē” (Matī 11:16-17).
Ki’uṅki, Anahad Nāad dī sūjh jān bujh udōn tak ik sādhak du’ārā nahīn kītī jān sakadī hai jadōn tak ki us dī mulākāt Satgurū dē nāal nahīn hō jānndī. Is la’ī, Granth Bā’ībal kahidā hai ki, Satgurū Yisū Masīh nē ik sādhak nū us dē nāal mulākāt karn la’ī sadā ditā hai, “vēkh, main būhē utē khalōtā atē khaṛakā’undā hān. Jē kō’ī mērī avāaz suṇē atē būhā khōl’h dēvē tān main uh dē kōl andar jānvāṅgā atē uh dē nāal paraśāad chakāṅgā atē uh mērē nāal chakēngā” (Parakāś dī pōthī 3:20). Uh jihṛē anand dē nāal is sadē nū prāapt karn la’ī ti’āar han jān āapṇī Nāad nū āad nāal jōṛanā chāhundē han, unhān nū Satgurū Yisū Masīh kahidā hai,
“main tuhānū sach sach ākhadā hān ki uh samā ā’undā hai, sagōn huṇē hai ki muradē (ātamik taur tē mō’ē hō’ē) Paramēśur dē Putr [Satgurū Yisū Masīh] dī avāaz suṇanagē atē suṇ kē jī’uṇgē”
Yūhanā 5:25
Ihī uh thān hai, jithē viralāap nachaṇ-gā’uṇ vich tabadīl hō jānndā hai, jithē ik ātamā āapṇē Pramātamā (sarāb śakatīmān Paramēśur) nāal ik sur jān mēl-milāap vich ā jānndī hai, ithē ik sādhak jīvaṇ-mukatā baṇ jānndā hai, jithē ik mārū dil kamal varagē phul vālē dil vich tabadīl hō jānndā hai, jithē tapaṛ vi’āh vālē līṛī’ān vich tabadīl hō jānndā hai. Ki’uṅki, Satgurū Yisū Masīh nē ik sādhak dē dil dī avasathā nū hī tabadīl kar ditā hai. Is la’ī, Satgurū Yisū Masīh nāal mulākāt karn tē, ik sādhak anand nāal lalakārē māradā hai atē gā’undā hai, “tain mērē piṭaṇa nū nachaṇ nāal vaṭā ditā, tain mērā tapaṛ lāah kē anand dā kamra-kasā badhā” (Zabūran di pōthi 30:11). Uh Huṇ bhulē hō’ē gīta nū gā’uṇ dē yōg hai. Huṇ uh jānṇdā hai ki isē iklē udēś la’ī us nū rachi’ā gi’ā sī, “sūraj dē chaṛhan tōn uh dē lahiṇ tīk Vāhegurū Paramēśur dē nāam dī ustat hōvē!” (Zabūran dī pōthī 113.3). Isē la’ī, Srī Gurū Granth Sāhib kahidā hai ki: “Sadā la’ī pavitar sachē Prabhu dī ustat dē guṇ gā’ō, atē Nāad dī pavitar dhunī dā prasāar dil dī gahirā’ī vich thiṛaka pavēgā” (Gurū Granth, pannā.121).[xii] Ki’uṅki, ih Anahad Nāad dā sūjh arathāt jāngarukatā hī hai, jihṛī manukh nū par’hē lai jānndī hai, “Satgurū dē śabad dī thiṛakaṇ dī sūjh ḍūghī’ā’ī vich jāag uṭhī hai” (Gurū Granth, pannā. 903),[xiii] Atē jivēn asīn vēkhi’ā ki sūjh jān būjh arathāt jāngarukatā iklī Satguru Yisū Masīh du’ārā hī ā’undī hai.
[i] ਅਨਹਤਾ ਸ਼ਬਦ ਵਾਜੰਤ ਭੇਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸਹਸ ਤਵ ਨੈਨ ਨਨ ਨੈਨ ਹਹਿ ਤੋਹਿ ਕਉ ਸਹਸ ਮੂਰਤਿ ਨਨਾ ਏਕ ਤੋੁਹੀ ॥
anhataa sabad vaajant bhayree. ||1|| rahaa-o. sahas tav nain nan nain heh tohi ka-o sahas moorat nanaa ayk tohee.
[ii] ਸੋ ਦਰੁ ਕੇਹਾ ਸੋ ਘਰੁ ਕੇਹਾ ਜਿਤੁ ਬਹਿ ਸਰਬ ਸਮਾਲੇ ॥ ਵਾਜੇ ਨਾਦ ਅਨੇਕ ਅਸੰਖਾ ਕੇਤੇ ਵਾਵਣਹਾਰੇ ॥
so dar kayhaa so ghar kayhaa jit bahi sarab samaalay. vaajay naad anayk asankhaa kaytay vaavanhaaray.
[iii] ਓਅੰਕਾਰਿ ਏਕ ਧੁਨਿ ਏਕੈ ਏਕੈ ਰਾਗੁ ਅਲਾਪੈ ॥ ਏਕਾ ਦੇਸੀ ਏਕੁ ਦਿਖਾਵੈ ਏਕੋ ਰਹਿਆ ਬਿਆਪੈ ॥
o-ankaar ayk Dhun aikai aikai raag alaapai. aykaa daysee ayk dikhaavai ayko rahi-aa bi-aapai.
[iv] ਨਾਮੁ ਲੈਤ ਅਨਹਦ ਪੂਰੇ ਨਾਦ ॥੩॥
naam lait anhad pooray naad. ||3||
[v] ਗੁਰਮੁਖ ਸਉ ਕਰਿ ਦੋਸਤੀ ਸਤਿਗੁਰ ਸਉ ਲਾਇ ਚਿਤੁ ॥ ਜੰਮਣ ਮਰਣ ਕਾ ਮੂਲੁ ਕਟੀਐ ਤਾਂ ਸੁਖੁ ਹੋਵੀ ਮਿਤ ॥੬੬॥
gurmukh sa-o kar dostee satgur sa-o laa-ay chit. jaman maran kaa mool katee-ai taaN sukh hovee mit. ||66||
[vi] ਸ਼ਬਦੁ ਗੁਰੂ ਸੁਰਤਿ ਧੁਨਿ ਚੇਲਾ ॥
sabad guroo surat Dhun chaylaa.
[vii] ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੯॥
aad aneel anaad anaahat jug jug ayko vays. ||29||
[viii] ਅਨਹਦ ਸੁਣਿ ਮਾਨਿਆ ਸ਼ਬਦੁ ਵੀਚਾਰੀ ॥
anhad sun maani-aa sabad veechaaree.
[ix] ਓਥੈ ਅਨਹਤ ਸ਼ਬਦ ਵਜਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਗੁਰਮਤੀ ਸ਼ਬਦੁ ਸੁਣਾਵਣਿਆ ॥੬॥
othai anhad sabad vajeh din raatee gurmatee sabad sunaavni-aa. ||6||
[x] ਸੁੰਨ ਸਮਾਧਿ ਅਨਹਦ ਤਹ ਨਾਦ ॥ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਈ ਅਚਰਜ ਬਿਸਮਾਦ ॥
sunn samaaDh anhat tah naad. kahan na jaa-ee achraj bismaad.
[xi] ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਇ ਮਿਲੈ ਨਿਜ ਮਹਲੀ ਅਨਹਦ ਸ਼ਬਦੁ ਬਜਾਵੈਗੋ ॥੫॥
gurmukh jaa-ay milai nij mahlee anhad sabad bajaavaigo. ||5||
[xii] ਨਿਰਮਲ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਨਿਤ ਸਾਚੇ ਕੇ ਨਿਰਮਲ ਨਾਦੁ ਵਜਾਵਣਿਆ ॥੨॥
nirmal gun gaavai nit saachay kay nirmal naad vajaavani-aa. ||2||
[xiii] ਸੁਰਤਿ ਸਬਦੁ ਧੁਨਿ ਅੰਤਰਿ ਜਾਗੀ ॥
surat sabad Dhun antar jaagee.
[1] ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੯॥
aad aneel anaad anaahat jug jug ayko vays. ||29||
[1] ਅਨਹਦ ਸੁਣਿ ਮਾਨਿਆ ਸ਼ਬਦੁ ਵੀਚਾਰੀ ॥
anhad sun maani-aa sabad veechaaree.
[1] ਓਥੈ ਅਨਹਤ ਸ਼ਬਦ ਵਜਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਗੁਰਮਤੀ ਸ਼ਬਦੁ ਸੁਣਾਵਣਿਆ ॥੬॥
othai anhad sabad vajeh din raatee gurmatee sabad sunaavni-aa. ||6||